فرزندان حضرت زینبحضرت زینب (علیهاالسلام) در سال ۱۷ق. با عبدالله بن جعفر طیار ازدواج کرد و از وی چهار پسر داشت به نام‌های: علی، عون، عباس، محمد؛ و یک دختر به نام ام کلثوم. عون، محمد در واقعه کربلا به شهادت رسیدند. ۱ - عون بن عبداللهبرخى از نسب نگاران دو پسر به نام عون، يكى عون الاصغر و ديگرى عون الاكبر براى عبدالله بن جعفر ذكر كرده‌اند. مادر عون الاكبر حضرت زینب (علیهاالسلام) و مادر عون الاصغر جمانه دختر مسیب بن نجبه است. در اين‌كه كدام يك از اين دو، در کربلا به شهادت رسيده اند اختلاف است. برخى نوشته‌اند كه عون الاصغر در كربلا شهید شد و عون الاكبر در زمان زنده بودن پدرش، ازدنيا رفت. و برخى ديگر برآنند كه عون الاكبر در کربلا به شهادت رسيد. ۱.۱ - رجزخوانی عونعون در روز عاشورا بعد از شهادت برادرش محمد، عازم ميدان جهاد شد و در هنگام جنگيدن اين رجز را خواند: انْ تُنْكِرُونى فَانا ابْنُ جَعْفرٍ ••• شهيد صِدْقٍ فِى الجنانِ ازْهَرِ يَطير فيها بِجَناح اخْضَرِ ••• كفى بِهذا شَرَفاً فِى الْمَحْشَرِ . [۹]
زنجانی، ابراهیم، وسيلة الدارين، ص۲۴۲.
اگر مرا نمى‌شناسيد، من پسر جعفر هستم كه از روى صدق شهيد شد و بهشت نورانى است؛ با بال سبز در بهشت پرواز مى‌كند و همين شرافت مرا، در محشر كافى است. در برخى منابع آمده است كه عون بن عبدالله پس از شهادت عبدالله بن مسلم (عليه‌السلام) به ميدان رفت و اين رجز را خواند: [۱۰]
ابومخنف، لوط بن يحيي، مقتل الحسين (عليه‌السلام)، ص۱۱۴-۱۱۵.
اقْسَمْتُ لا ادْخُلُ الّا الجَّنَةَ ••• مُوالِياً لَاحْمَدَ وَالسُّنَةِ وَالْفَوْزَ مِنْ بعد انقطاع المنة ••• هُوَ الّذى انْقَذَنا بِمَنِّه مِنْ حَيْرَةِ الكُفْرِ وَسُوءِ الظَّنّةِ ••• صَلَّى عَلَيْهِ اللَّهُ بارِى الجَنَّةِ سوگند ياد كرده‌ام كه جز به بهشت نروم در حالى كه دوستدار احمد صلى الله عليه و آله و سلم و سنت او باشم و پس از مرگ به رستگاری برسم اوست كه بر ما منّت نهاد و رهانيد و از سرگردانى کفر و بددلى نجات داد درود خداى آفريننده بهشت، بر او باد. ۱.۲ - شهادت عونطبق نقل از مورخان عون سومین شهید از بنی‌هاشم است. (ابوحنیفه دینوری او را عدی بن عبدالله نامیده است.) او در نبرد خود، سه سواره و هجده پياده از نيروهاى دشمن را به هلاكت رساند و سرانجام توسط عبدالله بن قطنه طائی به شهادت رسيد. [۱۵]
مصعب بن عبدالله، زبیری، نسب قريش، ص۸۱.
[۱۶]
دینوری، ابن قتیبه، المعارف، ص۲۷۶.
[۱۸]
ابن درید، الاشتقاق، ص۳۲۱.
البته ابن شهرآشوب نام قاتل او را عبدالله بن قطنه طائی ذکر کرده است، ولی در کتاب تاریخ الامم و الملوک ، و انساب الاشراف ، و الارشاد ، و مقتل الحسین ، نام قاتل او عبدالله بن قطبه طائی، ذکر شده است. به نظر می رسد که «قطبه» درست است و «قطنه» اشتباه استنساخ است: زیرا ابن شهرآشوب در این نقل متفرد است.برخى نوشته‌اند كه چون -عون- برادر را كشته ديد، بى‌اختيار خود را در ميان كُشندگان افكند و قاتل برادر خود را ديد و به يك ضربه كار او را ساخت، بعد نزد امام آمد و اجازه ميدان طلبيد. [۲۴]
زبیری، مصعب بن عبدالله، نسب قريش، ص۸۱.
[۲۵]
سبط بن جوزی، تذكرة الخواص، ص۱۷۲.
۲ - محمد بن عبداللهبرخی نام مادر او را خوصاء بنت خصفة بن ثقیف از نسل بکر بن وائل دانسته اند و برخی او را فرزند حضرت زینب کبری (علیهماالسلام) می‌دانند. [۲۸]
طبری، عماد الدین، کامل بهائی، ج۲، ص۳۰۳.
[۳۰]
خواندمیر، تاریخ جیب السیر، ج۲، ص۵۳.
۲.۱ - رجزخوانی محمدروز عاشورا وی به میدان مبارزه شتافت و چنین رجز خواند: أشْکو إِلَی الله مِنَ العُدْوانِ • فِعالَ قَومٍ فی الرَّدی عِمیانِ قَدْ بَدَّلوا مَعالِمَ القُرآنِ • وَ مُحکمِ التَّنزیلِ و التَّبیان وَ أَظهَروا الکفرَ مَعَ الطُّغیانِ به خدا شکایت می‌کنم از کردار گروهی که کورکورانه به سوی هلاکت می‌روند؛ همان‌ها که نشانه‌های قرآن را دگرگون و بیان محکم تنزیل را تغییر داده‌اند؛ و کفر و طغیان و سرکشی را آشکار ساختند. ولی در برخی کتاب ها [۳۴]
کرباسی، محمدصادق، دایرةالمعارف الحسینیه، ج۶، ص۲۷۶.
[۳۵]
سپهر کاشانی، محمدتقی، ناسخ التواریخ، ج۲، ص۳۲۱.
این رجز را این گونه آمده است:نشکوا الی اللّه من العدوان • قتال قوم فی الردی عمیان قد ترکوا معالم القرآن • و محکم التنزیل و التبیان و اظهروا الکفر مع الطغیان صاحب کتاب عشرة کاملة [۳۶]
وقار شیرازی، عشره کامله، ج۱، ص۴۳۲.
این رجز را به جعفر بن محمد بن عقیل نسبت داده است.۲.۲ - شهادت محمدبنابر مشهور وی پس از کشتن ده تن توسط عامر بن نهشل تمیمی به درجه رفیع شهادت نایل آمد. [۳۹]
خوارزمی، موفق بن احمد، مقتل الحسین (علیه‌السلام)، ج۲، ص۲۶.
ولی به گفته برخی در حمله دسته جمعی بنی هاشم به شهادت رسید. ۳ - پیوستن به اماموقتى امام حسين (عليه‌السلام) از مکه به سوى كربلا حركت كرد، عبدالله بن جعفر دو پسرش عون و محمد را نزد امام فرستاد و به آنان سفارش كرد كه با وى همراه باشند و از او دفاع كنند. آن دو هنگام خروج امام از مکه به سوی کربلا به آن حضرت پیوستند، و نامه پدر خود عبدالله را که در آن از امام (علیه‌السلام) خواسته بود از این سفر منصرف شود به وی رساندند. ۴ - سفارش مادربسیاری می گویند: زینب کبری (سلام‌الله‌علیها)، دو فرزند خود را مهیای نبرد کرد و به آنها تعلیم داد که اگر با امتناع آن حضرت مواجه شدید - کما اینکه آن مظلوم حتی غلام سیاه را از قتال بر حذر می داشت - دائی خود را به مادرش فاطمه (سلام‌الله‌علیها) قسم دهید تا اجازه میدان رفتن بگیرید. ۵ - نام عون و محمد در زیارت ناحیهدر زیارت ناحیه درباره عون بن عبدالله آمده است: السَّلامُ عَلى عَوْنِ بْنِ عَبْدَاللَّهِ بْنِ جَعْفَر الطَّيَّار فِى الْجَنانِ، حَليفِ الايمانِ، ومُنازِلِ الاقْرانِ، النَّاصِحِ لِلرَّحمانِ، التَّالى لِلْمَثانى والْقُرانِ ... درود بر عون پسر عبداللَّه بن جعفر طیّار (پرواز كننده در بهشت) كه هم‌پيمان ایمان و نبرد كننده با هماوردان و خيرخواه خداى رحمان و تلاوت كننده سوره حمد و آیات قرآن ، بود. در زیارت رجبیه و ناحیه از محمد بن عبدالله چنین یاد شده است: السّلامُ عَلی مُحمَّد بن عبدالله بن جعفر، الشاهد مکان ابیه والتالی لأخیه، و واقیه ببدنه، لعن الله قاتله عامر بن نهشل التمیمی. سلام بر محمد بن عبدالله بن جعفر آن که در کربلا به جای پدر حضور یافت و پس از برادر به شهادت رسید و بدن خود را سپر بلای او -امام حسین علیه السلام- قرار داد. خدا لعنت کند کشنده او عامر بن نهشل تمیمی را. ۶ - عناوین مرتبطحضرت زینب؛ عون اکبر بن عبدالله بن جعفر؛ عون اصغر بن عبدالله بن جعفر؛ محمد بن عبدالله بن جعفر طیار. ۷ - پانویس۸ - منبعپژوهشی پیرامون شهدای کربلا، جمعی از نویسندگان، ج۱، ص۲۹۴-۳۳۴. پیشوایی، مهدی، مقتل جامع سیدالشهداء، ج۱، ص۸۲۵-۸۲۶. رده‌های این صفحه : تاریخ زندگانی امام حسین | تاریخ معصومان | حضرت زینب | شهدای بنی هاشم در کربلا | شهدای کربلا | فرزندان حضرت زینب | نهضت عاشورا
|